Federer xoay chuyển thế trận về cú thuận tay tốt thế nào

Việc ăn điểm trong quần vợt hoàn toàn nằm ở quyền kiểm soát – tận dụng tối đa sở trường. Tay vợt thiên hướng phòng ngự sẽ mồi chài đối thủ tấn công dồn dập, để mắc lỗi. Với tay vợt thích tấn công, họ luôn cố gắng ghi điểm ngay sau khi giao bóng, tránh kéo dài loạt rally. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất trong quần vợt lại là cách chiếm được thế chủ động. Đó cũng là ranh giới giữa tay vợt bình thường và xuất sắc.

Federer đã vượt qua Sock với điểm sít sao 7-6(5), 7-5 ở lượt cuối vòng bảng Hopman Cup. Đối thủ của “Tàu tốc hành” là tay vợt người Mỹ điển hình: Giao bóng và thuận tay tốt, nhưng trái tay yếu. Còn Federer đại diện cho biểu tượng của làng banh nỉ, với kỷ lục 19 danh hiệu Grand Slam.

Cú thuận tay của Sock được giới chuyên môn bàn luận sôi nổi trong những năm gần đây, với dáng vung vợt khá lạ lẫm. Đổi lại, thống kê cho thấy Sock đạt tốc độ trung bình trong những cú thuận tay cao nhất ở ATP, với độ xoáy cũng thuộc top đầu. Đỡ được thuận tay của Sock cũng là thử thách cho đối thủ. Và khi anh có tư thế thuận lợi ở phần sân bên trái, để tung ra những cú bạt thuận tay, đối thủ khó có thể đáp trả.

Trong trường hợp đầu tiên, Sock tận dụng triệt để sở trường trước Federer. Cú trái của tay vợt số hai ATP đáng nể, nhất là trong năm 2017, giúp anh đoạt hai danh hiệu Grand Slam. Nhưng ngay cả thế, nếu Federer dùng trái tay đôi công với thuận tay của Sock, chẳng khác nào tự sát. Thành công của Federer không chỉ đến từ sức mạnh những cú đánh, còn là cách vô hiệu hóa sở trường của đối thủ, cố gắng lừa họ đưa bóng về hướng thuận tay sở trường của anh. Bởi chất lượng cú thuận tay của Federer cũng nằm trong top đầu ATP.

Sock đạt được mục đích, sau cú trả giao về bên trái đối thủ. Thống kê chỉ ra tỷ lệ ăn điểm của Federer suy giảm đáng kể, nếu cú đánh đầu tiên của anh sau giao bóng là trái tay. Trong tình huống này, khi vẫn chưa lấy lại thăng bằng sau khi phát bóng, Federer chỉ tung ra cú trả hơi chéo sân một chút.

Sock không mong gì hơn thế. Bóng đi về bên trái anh, nhưng không quá xa. Vì thế, Sock có thể di chuyển và biến thành cú thuận tay. Do vị trí đánh gần biên trái, anh cũng dễ dàng tung ra cú bạt chéo sân qua điểm thấp nhất của lưới, để ép trái Federer. Đây là tình huống một công đôi việc với Sock. Anh luôn muốn đạt được vị trí này trong từng loạt rally với Federer: Thuận tay của anh giày vò cú trái của đối thủ.

Cuộc so vợt giữa Federer và Sock cũng như câu chuyện dê đen - dê trắng qua cầu. Thuận tay của Sock có tốc độ tốt, nhưng thuận tay của Federer còn hiệu quả hơn. Do đó, miễn là tay vợt người Mỹ vẫn dùng cú thuận tay để ép trái Federer, anh vẫn kiểm soát loạt rally. Vấn đề là Sock không thể làm thế mãi. Nếu anh không chuyển hóa thế chủ động thành cơ hội dứt điểm, tay vợt 36 tuổi sẽ tìm ra cách thoát hiểm. Sock đứng trước hai lựa chọn, hoặc chuyển hướng tấn công về bên phải Federer, hoặc tung ra cú bạt phải nặng về trái tay đối thủ. Nếu anh đánh tốt, Federer có thể mắc lỗi.

Sock chọn phương án hai. Hình trên cho thấy ba cú thuận liên tiếp anh dùng để ép trái Federer, càng lúc càng nặng và hiệu quả hơn. Vị trí của tay vợt số tám ATP thay đổi qua từng cú đánh cũng cho thấy anh cải thiện lợi thế ra sao, khiến Federer không dễ để ép trái lại Sock. Nếu Federer đáp trả bằng cú trái dọc dây, anh phải chấp nhận rủi ro lớn bởi sức nặng và tốc độ từ cú thuận của Sock dễ khiến anh mắc lỗi. Lựa chọn tốt nhất cho Federer là cố gắng trả bóng chéo sân càng xa càng tốt, để buộc Sock phải dùng cú trái. Làm được như vậy, "Tàu tốc hành" sẽ thay đổi cục diện.

Nhưng không dễ để bắt Sock dùng trái tay. Ở cú thuận tay thứ ba, anh gần như đứng ngoài dây mở rộng cho đánh đôi. Sau mỗi cú đánh, khoảng trống bên trái tay của Sock càng hẹp. Trong loạt rally này, Federer ăn điểm, với tài năng và bản lĩnh của chủ nhân 19 danh hiệu Grand Slam. Nhưng vấn đề là Federer không nên để rơi vào vị trí bất lợi như điểm này.

Khi Sock có vị trí như hình trên, cả hai lựa chọn đều phù hợp. Federer không thể dồn hẳn sang bên trái anh, bởi khoảng trống thênh thang bên phải có thể tạo điều kiện cho Sock thực hiện cú thuận tay dọc dây. Federer cần tìm cách loại bỏ hai phương án tấn công của Sock, bằng cách dự đoán hướng bóng và xoay chuyển thế trận.

Tay vợt càng hạn chế tốt các lựa chọn tấn công của đối thủ, càng dễ thắng điểm. Trong trường hợp đầu tiên, Sock có nhiều góc đánh thuận lợi để tấn công. Điều gì sẽ xảy ra khi anh không có vị trí tốt như thế? Mục tiêu lớn nhất của Federer là hướng bóng về phía thuận tay của anh. Càng tung ra nhiều cú thuận, Federer có cơ hội lớn hơn để thắng điểm.

Ở trường hợp hai, Federer trả giao về giữa sân. Không bất ngờ khi Sock xoay về thuận tay, nhanh chóng ép trái đối phương.

Ở hình trên, không ít người nghĩ loạt rally sẽ diễn ra giống kịch bản ở trường hợp đầu. Sock tạo ra thế chủ động, dùng sở trường để gây áp lực lên cú đánh không phải mạnh nhất của đối thủ. Nhưng Federer không thể đoạt 19 Grand Slam mà cứ bị cuốn theo lối đánh của đối thủ (trừ khi đối đầu Nadal). Federer tính lừa Sock đưa bóng về thuận tay mà anh khao khát. Mưu kế của Federer là hạn chế phương án tấn công của Sock. Vì thế, anh đánh trả về giữa sân, không chỉ một, hai mà tới ba lần liên tiếp.

Hai mũi tên xanh là đường bóng từ cú đánh của Federer, sau khi trả giao. Hai đường gần như trùng khớp. Mục đích của tay vợt người Thụy Sĩ khi đánh về giữa sân là vô hiệu hoá cú thuận tay của Sock.

Hình trên cho thấy hai lựa chọn của Sock. Do Federer trả bóng qua giữa lưới, anh có thể đưa bóng sâu và nảy thấp hơn, giảm nguy hiểm nếu Sock tấn công. Hơn nữa, khi đánh từ giữa sân, thuận tay của Sock không còn nguy hiểm như khi anh đứng ở dây trái. Góc đánh của Sock đã bị hẹp đi, còn Federer cũng thu ngắn không gian phòng thủ. Vị trí này cho phép "Tàu tốc hành" thực hiện mẹo đánh lừa tâm lý đối thủ. Anh đang không thủ thế hoàn hảo, về mặt lý thuyết, khi hơi nghiêng về bên trái. Lý do là Federer muốn đối thủ đánh về thuận tay của anh. Có thể nói lão tướng 36 tuổi đã tạo ra ảo ảnh về không gian, với sự toan tính có thể bao quát phần sân rộng hơn bên phải.

Đó là lý do Federer đánh ba cú trái liên tiếp về giữa sân. Và sự kiên nhẫn của anh được đền đáp. Đến cú thuận tay thứ ba, Sock hướng về bên phải đối thủ với cú đánh thiếu cả tốc độ và sức nặng.

Lúc này Federer đã lật ngược thế cờ. Anh có thể đánh dọc dây hoặc chéo sân. Dù Federer chọn phương án nào, Sock sẽ phải đối mặt hai cú đánh tấn công từ đối thủ, mà không thể đoán trước.

Mấu chốt của vấn đề là cách Federer xoay chuyển tình thế về cú đánh sở trường. Hạt giống số một khởi đầu với bất lợi vì thiếu chủ động. Do Sock luôn cẩn thận di chuyển để không phải đánh bóng trái tay, cú trái chéo sân của Federer mất hiệu quả. Nếu trả bóng về giữa sân, Federer lại có thể chuyển về thuận tay của anh, lấy lại quyền kiểm soát. Chìa khóa thành công với phương án này nằm ở độ sâu của trái bóng khi rơi ở giữa sân. Nếu Federer không trả bóng đi sâu và thấp, Sock có thể tấn công, ghi điểm ngay lập tức.

Xuân Bình - VNExpress